موضوع این مقاله بررسی و استخراج دی ان ای از 278 نمونه استخوان باستانی اسب از آسیا و اروپا است که که قدمتی بین 42 هزار سال تا 400 سال دارند. در این بررسی که به همت دکتر مرجان مشکور از موزه ملی ایران و موزه تاریخ طبیعی پاریس مقدمات آن فراهم شده بود، دو نمونه استخوان مطالعه شده اسب در شهر قومس در نزدیکی سمنان یافت شده و مربوط به دوران حکومت یزدگرد دوم یا برادر وی پیروز اول هستند و نمونه دیگر استخوان اسب ساسانی در غاری کارستی نزدیک شهر روانسر در استان کرمانشاه به دست آمده و مربوط به دوره حکومت شاهپور دوم است. پژوهش علمی روی بقایای سکونت انسان در این غار برای نخستین بار توسط طاهری و بیگلری در سال 1381 منتشر شد. طبق اعلام موزه ملی ایران یکی از مهمترین نتایج این پژوهش بین المللی نشان می دهد که نیاکان اسب های اروپایی و آسیای مرکزی اسبهای دوره ساسانی در ایران بوده اند. شباهت ژنتیک نمونه های جنوب اروپا و آسیای مرکزی مربوط به قرون نهم و دهم میلادی به نمونه های دوره ساسانی از قرون چهارم و پنجم میلادی هستند نشان می دهد که این اسبها طی جنگهای امپراتوری ساسانی با بیزانس، هپتالیان و بعدها توسط مسلمانان به جنوب اروپا و آسیای مرکزی وارد شده اند.
پژوهشگران ایرانی این مطالعه به هدایت دکتر مرجان مشکور، پژوهشگر وابسته به موزه ملی ایران و موزه تاریخ طبیعی پاریس به همراهی تیمی از پژوهشگران بین‌المللی با مطالعه مجموعه بسیار بزرگی از ژنوم اسب اطلاعات مهمی از گونه های اسب، تغییرات این گونه و پراکنش آنها طی پنج هزار سال گذشته کسب کرده اند. شش موسسه علمی-پژوهشی ایرانی که در این مطالعه مشارکت داشتند شامل شرکت آب منطقه ای کرمانشاه، موزه ملی ایران، آزمایشگاه باستان سنجی دانشگاه تهران، پژوهشکده باستان شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و چند موسسه دیگر هستند.
نتیجه این پژوهش مهم 13 اردیبهشت ماه در ژورنال علمی سِل (Cell) منتشر شد و بلافاصله در رسانه های جهان انعکاس وسیعی یافت. ژورنال سل یکی از چند ژورنال نخست علمی جهان در حوزه علوم زیستی است و با ضریب تاثیر 31 از جایگاه علمی بسیار ممتازی برخوردار است. انتشار این دستاورد مهم نشان می دهد منابع کارستی علاوه بر دارا بودن منابع ارزشمند آب از منظر حفظ رکوردهای تاریخی و دیرین شناسی بسیار حائز اهمیت اند و باید برنامه های جدی برای حفاظت این میراث بی نظیر لحاظ گردد.
